ΚΥΚΛΑΔΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

 

[ Το μάθημά μας με ερωτήσεις ]

1. Ποιος πολιτισμός ονομάζεται "Κυκλαδικός"; 
- Κυκλαδικός ονομάζεται ο πολιτισμός που αναπτύχθηκε στις Κυκλάδες κατά την 3η και τη 2η χιλιετία π.Χ., δηλαδή κατά την Εποχή του Χαλκού, και είναι ένας από τους παλαιότερους πολιτισμούς της Ευρώπης.

2. Ποιοι παράγοντες ευνόησαν την ανάπτυξη του Κυκλαδικού πολιτισμού;
   Στην ανάπτυξη του πολιτισμού αυτού συντέλεσε το ήπιο κλίμα των νησιών και η ιδιαίτερα προνομιακή γεωγραφική τους θέση. Τα νησιά των Κυκλάδων αποτελούν ένα είδος "γέφυρας" ανάμεσα στην Ευρώπη και στην Ασία, καθώς και ανάμεσα στην ηπειρωτική Ελλάδα και την Κρήτη. Κατά την 3η χιλιετία π.Χ. τα πλοία των νησιών αυτών κυριαρχούν στο Αιγαίο, μεταφέροντας εμπορεύματα και στοιχεία πολιτισμού από την Ασία στην Ευρώπη και το αντίστροφο.

3. Τι είδους οικισμοί δημιουργούνται στις Κυκλάδες εκείνη την εποχή;
- Κατά την 3η χιλιετία π.Χ. δημιουργούνται αυτόνομοι οικισμοί χωρίς κεντρική εξουσία. Οι οικισμοί αυτοί αναπτύσσονται κοντά στη θάλασσα ή στις πλαγιές χαμηλών λόφων. Σταδιακά ορισμένοι οικισμοί οχυρώνονται ενώ άλλοι χτίζονται σε υψώματα μακριά από τη θάλασσα, κάτι που σημαίνει ότι απειλούνται από την παρουσία νέων λαών, πιθανόν από τη Μικρά Ασία.
   Κατά τη 2η χιλιετία π.Χ. οι οικισμοί μεγαλώνουν και τα κτίρια είναι πιο σύνθετα και επιβλητικά. Σημαντικότερος την εποχή  εκείνη είναι ο οικισμός στο Ακρωτήρι της Θήρας.

 

 

4. Πότε παρακμάζει ο Κυκλαδικός πολιτισμός;
- Περίπου το 1600 π.Χ. μεγάλοι κυκλαδικοί οικισμοί καταστρέφονται από σεισμό. Τότε οι Κυκλάδες φαίνεται ότι υποτάσσονται στη μινωική Κρήτη, η οποία τότε βρίσκεται στη μεγαλύτερη ακμή της. Γύρω στο 1450 π.Χ, μετά την καταστροφή των μινωικών ανακτόρων, στις Κυκλάδες κυριαρχούν οι Μυκηναίοι από την ηπειρωτική Ελλάδα.

5. Τι γνωρίζετε για την κυκλαδική τέχνη;
- Το πιο χαρακτηριστικό δημιούργημα της κυκλαδικής τέχνης εκείνης της εποχής είναι τα μαρμάρινα ειδώλια. Αυτά παριστάνουν κυρίως γυμνές γυναικείες μορφές, αλλά και άνδρες μουσικούς, πολεμιστές και κυνηγούς.

Χρήσιμοι σύνδεσμοι:

Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού: Η Εποχή του Χαλκού στα ελληνικά νησιά

(Γιάννης Παπαθανασίου) Ελληνικός Πολιτισμός: Κυκλαδικός πολιτισμός

Κυκλαδικός Πολιτισμός (Παρουσίαση)

Ταινία: "Μυστήριο στις Κυκλάδες: Πρώιμη εποχή του Χαλκού"

Σκηνοθεσία Όλγα Μαλέα ; επιστημονικός σύμβουλος Χρήστος Ντούμας -- Αθήνα : Ίδρυμα Μελετών Λαμπράκη, 1993.

 

ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ

 

 

 

 

 

 

[Το μάθημά μας με ερωτήσεις]

1.  Τι είναι η  "Προϊστορία";

- Είναι η μακρότατη περίοδος, από την εμφάνιση του ανθρώπου στη γη μέχρι την επινόηση της γραφής. Η Ιστορία ξεκινά με την εμφάνιση των πρώτων γραπτών πηγών. Έτσι, η προϊστορία καλύπτει την εποχή μεταξύ 2.500.000 π.Χ. μέχρι το 1100 π.Χ., ενώ οι ιστορικοί χρόνοι αρχίζουν από το 1100 π.Χ. και φτάνουν μέχρι σήμερα.

2.  Ποιες φάσεις περιλαμβάνουν οι προϊστορικοί χρόνοι;

- Η προϊστορική εποχή περιλαμβάνει την εποχή του λίθου (2.500.000 π.Χ. - 3000 π.Χ.)και την εποχή του χαλκού (3000 π.Χ. - 1100 π.Χ.).

 Η εποχή του λίθου με τη σειρά της διαιρείται ως εξής:
α) Παλαιολιθική εποχή (2.500.000 π.Χ. - 6500 π.Χ.)
β) Νεολιθική εποχή (6500 π.Χ. - 3000 π.Χ.)

3. Πώς ήταν οι άνθρωποι και πώς ζούσαν στην Παλαιολιθική εποχή;

-Στην Παλαιολιθική εποχή οι άνθρωποι:
* Εξελίσσονται βιολογικά.
* Ζουν νομαδικά, δηλαδή αλλάζουν τόπο διαμονής.
* Είναι κυνηγοί, τροφοσυλλέκτες, αλιείς.
* Για να κατασκευάσουν τα όπλα και τα εργαλεία τους χρησιμοποιούν οστά και κέρατα ζώων και κυρίως κατεργάζονται τον λίθο.
* Ντύνονται με δέρματα ζώων.
* Θάβουν τους νεκρούς τους και τοποθετούν στους τάφους διάφορα "κτερίσματα", επειδή πιστεύουν ότι υπάρχει άλλη ζωή μετά τον θάνατο.
* Δημιουργούν και αντικείμενα που δεν προορίζονται για να καλύψουν τις βασικές ανάγκες της ζωής, αλλά έχουν διακοσμητικό και συμβολικό χαρακτήρα. Αναπτύσσουν δηλαδή μια πρώτη μορφή τέχνης, που περιλαμβάνει ζωγραφικές παραστάσεις (σπηλαιογραφίες), αγαλματίδια, κοσμήματα.


4. Πώς εξελίσσεται η ζωή των ανθρώπων στη Νεολιθική εποχή;

- Στη Νεολιθική εποχή οι άνθρωποι:
* Παύουν να μετακινούνται και δημιουργούν μόνιμους οικισμούς, χτίζοντας σπίτια με ξύλα, πλίνθους και πέτρες.
* Ασχολούνται συστηματικά με τη γεωργία και την κτηνοτροφία.
* Εφευρίσκουν νέα, πιο αποτελεσματικά εργαλεία από λίθο, το αλέτρι, το δρεπάνι, τη μυλόπετρα και κατασκευάζουν κεραμικά σκεύη.
* Υφαίνουν τα ενδύματά τους χρησιμοποιώντας το μαλλί των προβάτων ή φυτικές ίνες όπως το λινάρι.
* Αναπτύσσουν το αίσθημα της κοινότητας, καθώς και το θρησκευτικό συναίσθημα (ειδικά στον ελλαδικό χώρο).
* Φιλοτεχνούν διακοσμητικά αντικείμενα με περισσότερη επιμέλεια και κομψότητα ( πήλινα αγγεία με διακόσμηση, ειδώλια πήλινα ή λίθινα επίσης με ζωγραφιστά σχέδια).



5. Ποια είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της Εποχής του Χαλκού;

- Το κύριο χαρακτηριστικό της Εποχής του Χαλκού (3000 - 1100 π.Χ.) είναι η κατασκευή διαφόρων αντικειμένων από χαλκό. Στην αρχή εμφανίζονται τα πρώτα χάλκινα εργαλεία, και αργότερα ο χαλκός χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο σε κάθε είδους αντικείμενα (όπλα, σκεύη κ. α. ) παραμερίζοντας την πέτρα.

 

6. Ποιοι μεγάλοι πολιτισμοί αναπτύσσονται κατά την εποχή του Χαλκού;

   - Κατά την περίοδο αυτή στην περιοχή της Μέσης Ανατολής αναπτύσσονται οι πρώτοι μεγάλοι πολιτισμοί, των Σουμερίων, των Βαβυλωνίων, των Αιγυπτίων, των Εβραίων, των Φοινίκων, των Χετταίων.
   Παράλληλα, στον ελλαδικό χώρο εμφανίζονται οι πρώτοι σημαντικοί πολιτισμοί: ο Κυκλαδικός, ο Μινωικός και ο Μυκηναϊκός. Η θάλασσα του Αιγαίου έπαιξε πολύ σπουδαίο ρόλο ως προς το  να έρθουν οι πολιτισμοί αυτοί σε επαφή μεταξύ τους, αλλά και με τους γειτονικούς πολιτισμούς της Ανατολής.