Η ΜΥΚΗΝΑΪΚΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ

[Το μάθημά μας με ερωτήσεις]

1.  Από πού αντλούμε στοιχεία για τη θρησκεία των Μυκηναίων και ποια είναι αυτά; Πού γινόταν η λατρεία των θεών και τι πληροφορίες έχουμε για τους ιερείς τους;

Πριν από την αποκρυπτογράφηση της Γραμμικής γραφής Β υπήρχε η εντύπωση ότι η μυκηναϊκή θρησκεία ταυτιζόταν με τη μινωική. Όμως, μετά την ανάγνωση των πινακίδων της Γραμμικής γραφής Β αποδεικνύεται ότι στο μυκηναϊκό πάνθεον εμφανίζονται όλοι οι μεγάλοι γνωστοί θεοί της πρώτης χιλιετίας, με εξαίρεση τον Απόλλωνα. Στις πινακίδες αναφέρονται ο Ζευς, η Ήρα, ο Ποσειδών, η Άρτεμις, ο Άρης και ο Διόνυσος. Σπουδαία θέση φαίνεται να κατέχει μια θεά η οποία συνήθως προσφωνείται με την ονομασία "Πότνια" (=σεβάσμια). Αυτή είναι αναμφίβολα η κυρίαρχη μυκηναϊκή θεότητα και σε αυτήν προσφέρονται πρόβατα, αρωματικά έλαια, μαλλί και μέλι.

Οι Μυκηναίοι δεν έχτιζαν μεγάλους ναούς, αλλά λάτρευαν τους θεούς τους σε μικρά ιερά, όπως και οι Μινωίτες. Το ιερατείο αποτελούνταν από άνδρες και γυναίκες, αποτελούσε ιδιαίτερη κοινωνική τάξη και διαχειριζόταν την περιουσία των ιερών.

2. Πότε και πού φτάνει στην ακμή της η μυκηναϊκή τέχνη και ποιο είναι το κύριο χαρακτηριστικό της;

Η μυκηναϊκή τέχνη αναπτύχθηκε στην ύστερη εποχή της Χαλκοκρατίας (1600-1100 π. Χ.), στα κέντρα της ηπειρωτικής Ελλάδας (Μυκήνες, Τίρυνθα, Πύλο, Θήβα κ.α.), και φανερώνει έντονη μινωική επίδραση.

3. Τι είδους κτίσματα έχει να παρουσιάσει η μυκηναϊκή αρχιτεκτονική;

Οι ανασκαφές έχουν αποκαλύψει ανάκτορα, τείχη και τάφους.
Οι Μυκηναίοι χτίζουν τα μνημειακά ανάκτορά τους σε υψώματα - ακροπόλεις, τις οποίες οχυρώνουν με  γιγαντιαία τείχη. Τα τείχη αυτά είναι γνωστά ως "κυκλώπεια" από τους τεράστιους ογκόλιθους που χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή τους.

Μυκήνες, η Πύλη των Λεόντων. (ύψος 3,10 μ. και πλάτος 2,95) Οι περίφημες στοές στα τείχη της Τίρυνθας

 Τα μυκηναϊκά ανάκτορα έχουν πιο απλό σχέδιο από τα μινωικά. Αποτελούνται από έναν προθάλαμο που βλέπει στην αυλή και από το κύριο δωμάτιο που έχει μεγάλη κυκλική εστία στο κέντρο και είναι ο χώρος υποδοχής (τύπος μεγάρου). Εκτός από αυτό το "επίσημο" τμήμα του ανακτόρου, υπάρχουν γύρω και άλλοι δευτερεύοντες χώροι της κατοικίας των ηγεμόνων.

Ο αρχιτεκτονικός τύπος του μυκηναϊκού μεγάρου, κάτοψη

Η μεγάλη αίθουσα του ανακτόρου του Νέστορα στην Πύλο με την εστία στο κέντρο

Το μυκηναϊκό ανάκτορο του Νέστορος, βρίσκεται κοντά στηΧώρα Τριφυλίας, κωμόπολη της Μεσσηνίας.

Περίφημοι είναι επίσης οι μνημειακοί "θολωτοί" τάφοι, όπως ο "θησαυρός του Ατρέα" στις Μυκήνες, που θεωρήθηκε ως τάφος του Αγαμέμνονα, ο "τάφος της Κλυταιμνήστρας" και άλλοι. Ένας μακρύς διάδρομος, πλαισιωμένος με λίθινους τοίχους, οδηγεί στον κυκλικό θάλαμο που είναι χτισμένος με παρόμοιο τρόπο (λίθινες πλάκες) και έχει θολωτή οροφή. Μετά την ταφή, διάδρομος και θάλαμος σκεπάζονται με χώμα, ώστε ο τάφος να μοιάζει εξωτερικά με χαμηλό λόφο (τύμβος). Τέτοιοι τάφοι έχουν βρεθεί σε πολλά μυκηναϊκά κέντρα.

Θολωτός τάφος, ο λεγόμενος Θησαυρός του Ατρέως, στις Μυκήνες, τομή

Επίσης, στις Μυκήνες έχουν βρεθεί λακκοειδείς τάφοι, πάνω στους οποίους είχαν στηθεί πλάκες (επιτύμβιες στήλες) με ανάγλυφες σπείρες ή πολεμικές και κυνηγετικές σκηνές που μαρτυρούν τον πολεμικό χαρακτήρα των νεκρών.

Ο Ταφικός Περίβολος Α' των Μυκηνών. Διακρίνονται οι λακκοειδείς τάφοι με χτιστά τοιχώματα

4. Τι είδους δημιουργήματα έχει να επιδείξει η μυκηναϊκή ζωγραφική, η κεραμική και η μεταλλοτεχνία;

Τα μυκηναϊκά ανάκτορα διακοσμούνται με τοιχογραφίες που έχουν δεχτεί μεγάλη επίδραση από τις μινωικές. Παρόμοια επιρροή παρατηρείται και στη μυκηναϊκή κεραμική. Ιδιαίτερα εντυπωσιακή είναι μια κατηγορία αγγείων που διακοσμούνται με παραστάσεις ανθρώπων, ζώων, πουλιών, ψαριών και με σκηνές με άρματα.

Τα κοσμήματα από χρυσό, ασήμι ή από άλλα πολύτιμα υλικά είναι εξαιρετικής τέχνης. Εκτός από τα κοσμήματα, και άλλα πολυτελή αντικείμενα έχουν κατασκευαστεί από παρόμοια υλικά, όπως τα χρυσά κύπελλα του τάφου του Βαφειού (Λακωνία) με ανάγλυφες παραστάσεις κυνηγιού ή ειδυλλιακές σκηνές, ξίφη και εγχειρίδια στολισμένα με παρόμοιες εικόνες, οι χρυσές προσωπίδες των νεκρών βασιλιάδων που βρέθηκαν στους μυκηναϊκούς τάφους και άλλα. Όλα αυτά τα αριστουργήματα φανερώνουν μεγάλο πλούτο, δύναμη και επικοινωνία των Μυκηναίων βασιλιάδων και ευγενών με τις χώρες της Ανατολής και της Αιγύπτου, από όπου προμηθεύονταν τα πολύτιμα υλικά.

Μυκηναϊκή θρησκεία και τέχνη (παρουσίαση)